Niets zo leuk dan op een druilerige herfstdag met de stalen ros richting het Groninger Museum te koersen voor een perspresentatie. Terwijl buiten de herfstelementen huishouden is het binnen lekker warm, staan koffie en een feestgebakje klaar en loopt iedereen in de kunsttempel bijzonder goedgeluimd rond. Veel beter kan je dag toch niet beginnen. Directeur Andreas Blühm trapt het feestje af met een fijne inleiding. Zo komen we onder andere te weten dat we te maken hebben met een internationale primeur die door de mensen van het museum zelf is samengesteld. Een unicum is het, om al deze van heinde en verre gekomen kunstpareltjes onder een dak te hebben en te kunnen bewonderen. Want het is voor het eerst dat een uitgebreid internationaal overzicht getoond wordt van de landschapsschilderkunst uit de Romantiek. En is dat wel een match? Die nuchtere nog net niet onderkoelde noordelingen en een thema als De Romantiek? Juist wel aldus Blühm want; ‘achter die nuchtere buitenkant schuilt een vurige kern, vol Sehnsucht en diepzinnigheid, gerade hier in het Noorden.’ Opdat u het maar even weet. Even ter opfrissing: De Romantiek (1800-1850) begon als een reactie van denkers, dichters en schilders tegen de opvatting van de Verlichting. Ging het bij de Verlichting vooral om de ontwikkeling van de menselijke rede en wetenschap met als resultaat dat men zich ging ontworstelen aan het autoritaire gezag van o.a. de kerk en werd het zelfstandig individu belangrijk gevonden, tijdens De Romantiek ging men opzoek naar elementen als gevoel en verbondenheid. En keerden de kunstenaars hun blik naar binnen, naar hun eigen innerlijk. Als gevolg daarvan zochten de rusteloze zoekers en dromers letterlijk en figuurlijk de horizon op. Was het eerder not-done om een landschap te schilderen -daar betaalden de kerk en gegoede burgerij geen florijn voor- dankzij de nieuwe visies op het leven werden deze werken wel gewaardeerd. En dus streken de penselen er lustig op los om de buitenwereld weer te geven. Maar nooit zonder boodschap. Of zomaar voor de mooi. Er werd altijd een verhaal aan verbonden, een emotie of stemming opgeroepen of een gedachte verbeeld. De ontzagwekkende krachten van de natuur waren een populair onderwerp; woeste zeeën, hevige stormen, bliksem en vulkaanuitbarstingen waren vanwege hun dreiging geliefd. Aan de andere kant waren er ook kunstenaars die het wegvallen van de kerk betreurden en daarom kozen voor verstilling en contemplatie in hun werk. Daarnaast was er sprake van een opkomend nationalisme -Napoleon had links en rechts zijn valies gepakt en was vertrokken- en schilderden veel creatievelingen hun ‘eigen’ landschap. Zo woonde Johan Christian Dahl bijvoorbeeld het grootste deel van zijn leven buiten Noorwegen maar schilderde hij steevast Noorse berglandschappen. Ondanks deze patriotistische trekjes was de kunstwereld destijds heel kosmopolitisch ingesteld, Italie was de place-to-be als het om kunstopleidingen ging. Men ging dus veel op reis en de internationale uitwisseling op artistiek gebied was groot. Al deze elementen zie je terug in de diverse werken, van Friedrich tot Turner, die als een feest voor het oog zijn tentoongesteld. Mede door de kleurkeuze van de wanden komen de schilderijen prachtig tot hun recht. Daarnaast is het vervolg van de expositie op de bovenverdieping een fantastische aanvulling op de oudere werken. Hier zie je hoe hedendaagse kunstenaars omgaan met thema’s als dood en verval, het innerlijk, melancholie, eenzaamheid en natuurlijk het landschap. Er wordt gebruik gemaakt van soundscapes, er is een virtueel panorama waarin je een reis maakt door zes geëxposeerde landschappen en er is ander eigen werk van het museum. Het contrast met de expositie op de benedenverdieping had niet groter kunnen zijn. En juist daarom werkt het zo goed en is het een prachtige geheel. Kortom, een zeer inspirerende tentoonstelling voor iedere al dan niet romanticus! Ach en mocht je nou halverwege je kijktour denken; ‘waar zijn de werken van de vrouwen?’ Die zijn er niet. Of nauwelijks. Want vrouwspersonen heurden niet op een kunstopleiding -be ware een naaktmodel- en werden niet in staat geacht om alleen naar Italië te reizen. Het was not done. Behalve dan voor Albarta Ten Oever. Maar die kwam niet verder dan Drenthe.
De expositie is te bewonderen van 9/12/17 t/m 6/5/2018
Recente reacties